Een inspiratiebron; het JDR-model

Een inspiratiebron voor ons: Het JDR-model (Job Demands-Resources model)

Vanuit onze HR-tijd zijn wij al jaren bekend met dit model. Nu we ons zo stevig verdiept hebben in overgang en werk, komt dit model weer naar voren. We zijn geen onderzoekers, maar zien vanuit de praktijk dat het model ons helpt om zaken inzichtelijk te maken en aan te pakken op de werkvloer en daarmee zien wij een afname van de klachten en vermindering van het verzuim.

Wat is het JDR-Model; het model geeft ons inzicht in de werkomgeving van de betreffende vrouw(en) en vooral hoe zij hierdoor beïnvloed worden. Het laat namelijk zien dat hoge werkeisen (job demands) leiden tot stressreacties en verminderde gezondheid, terwijl het beschikken over veel energiebronnen (job resources) leidt tot meer productiviteit en motivatie. Het model zegt, dat er eigenlijk een evenwicht moet zijn tussen deze twee. Vervolgens veronderstelt het model dat energiebronnen als compensatie kunnen dienen van de werkstressoren. Er lopen verder nog een aantal dwarsverbanden tussen beide processen.

Voorbeeld van hoge werkeisen zijn werkdruk, taakinterrupties, rolproblemen en emotioneel veeleisende klanten. Als deze werkeisen voortdurend aanwezig zijn en er onvoldoende mogelijkheid is tot herstel, zullen deze taakeisen omslaan in stressoren en daarmee op de lange duur tot mentale uitputting. Specifiek met betrekking tot de overgang zien wij bij hoge werkeisen in de praktijk een toename van klachten en ziekteverzuim. Let wel, werkeisen zijn niet per definitie stressvol. Dit is alleen het geval wanneer de inspanningen om aan de eisen van het werk te voldoen te hoog zijn of er onvoldoende herstel plaatsvindt. Vrouwen kunnen herstellen van de extra inspanningen door bijvoorbeeld een pauze te nemen, van taak te wisselen, of door langzamer te werken. Andere opties zijn korte ademhalings- of meditatieoefeningen.

Er loopt nog een tweede proces in dit model; die van de energiebronnen. Deze veronderstelt dat de aanwezigheid hiervan zal leiden tot bevlogenheid. Een toestand die gekenmerkt wordt door vitaliteit, toewijding en absorptie. Energiebronnen zijn bijvoorbeeld autonomie, sociale steun (van collega’s en leidinggevende) en feedback. Onderzoek specifiek naar overgang en werk laat zien dat vrouwen het gesprek rondom hun beperkingen op de werkvloer grotendeels voeren met collega’s en niet met hun leidinggevende, HR of bedrijfsarts. Hoe fijn soms ook, het blijft beperkt tot een praatje bij de koffiezetautomaat, terwijl daarmee niet structureel gewerkt wordt aan een oplossing op de werkvloer.

Wij ondersteunen leidinggevenden bij het voeren van gesprekken rondom overgang en werk en ondersteunen daarnaast ook vrouwen bij het vergroten van autonomie. Dit heeft tot gevolg dat het goede gesprek rondom werk en overgang gevoerd wordt en vrouwen optimaal inzetbaar blijven.

Samen met HR en management gebruiken wij het model dus om zicht te geven in de werkomgeving van de 35/40+ vrouwen. Vanuit deze inzichten kunnen we ook verbeteringen in gang zetten. Welke werkeisen kunnen verminderd worden en/of welke werkhulpbronnen kunnen verhoogd worden. De betreffende vrouw(en) denken hier actief in mee. Onze ervaring is dat zij de verbanden ook zien en in gesprekken precies kunnen aangeven aan welke knoppen er gedraaid kan worden.

Het proces van de overgang neem je niet weg, maar door op haar werk de job demands en job resources goed in kaart te brengen, is het onze ervaring dat vrouwen vitaler aan het werk zijn, ook in deze levensfase!